کبدتان در خطر است؟ راهکارهای طلایی برای پیشگیری از کبد چرب
به گزارش سلامت، یک متخصص طب ایرانی اظهار داشت: کبد چرب یکی از شایع ترین بیماریهای مزمن کبدی است که امروزه در ایران و جهان روندی رو به افزایش دارد.
خبرگزاری مهر -
گروه سلامت:
کبد چرب بعنوان یکی از بیماریهای شایع عصر حاضر شناخته می شود که به سبب تغییر سبک زندگی، تغذیه ناسالم، کم تحرکی و چاقی درحال افزایش است؛ همینطور این بیماری اغلب بدون علامت مشخص بروز می کند و در صورت بی توجهی می تواند به التهاب کبد، فیبروز و حتی سیروز منجر شود. باتوجه به روند رو به رشد ابتلاء، توجه به پیشگیری و اصلاح الگوی زندگی اهمیت ویژه ای دارد. در این راستا خبرنگار مهر با تبسم ارشادی فر متخصص طب ایرانی گفتگویی داشته است.
آیا کبد چرب بیماری شایعی است؟
ارشادی فر: کبد چرب یکی از بیماریهای شایع در دنیا به حساب می آید که برمبنای آمار جهانی، شیوع آن تا ۴۰ درصد گزارش شده، در ایران نیز حدود ۳۸ درصد از جمعیت به درجاتی از این بیماری مبتلا هستند؛ این آمار بالا نشان داده است که کبد چرب، حتی در بین کودکان بخصوص کودکان دارای اضافه وزن، یک معضل جدی بهداشتی شمرده می شود. کبد بعنوان بزرگ ترین عضو بدن در سمت راست و بالای شکم، زیر دیافراگم قرار دارد و وزنی حدود یک تا یک و نیم کیلوگرم دارد، این عضو حیاتی با وجود نداشتن عصب در بافت خود، اعصاب گوناگونی در سطح غشا دارد و کیسه صفرا زیر کبد قرار گرفته و بوسیله مجاری صفراوی با کبد ارتباط دارد.
عملکرد و نقش کبد چیست؟
ارشادی فر: کبد بیشتر از ۵۰۰ عملکرد حیاتی بر دوش دارد؛ همچون تولید پروتئین ها، آنزیم ها و چربی ها، تنظیم سوخت وساز مواد غذایی، ذخیره سازی و فعال سازی ویتامین ها، تولید اوره و نقش آفرینی در ساخت گلبول های قرمز و عوامل انعقادی خون. همینطور این عضو وظیفه دارد قند خون را به گلیکوژن تبدیل و در بدن ذخیره کند. کبد علاوه بر این، ذخیره کننده آهن، مس و ویتامین های محلول در چربی همچون ویتامین B2 است. نقش کبد در سم زدایی از بدن نیز بسیار کلیدی است. خیلی از داروها و سموم واردشده به بدن در کبد متابولیزه یا بی اثر می شوند. اختلال در عملکرد این عضو می تواند تمام فرایندهای حیاتی بدن را مختل کند.
طب ایرانی به کبد چه دیدگاهی دارد؟
ارشادی فر: کبد دارای مزاج گرم و تر است و به مثابه «آشپزخانه بدن» عمل می کند؛ جایی که کیفیت خون و مواد حیاتی تولید می شوند. ازاین رو کیفیت مواد غذایی مصرفی اهمیت بالایی دارد. به باور حکمای طب ایرانی، برخی غذاها مانند غذاهای غلیظ یا سودازا می توانند سبب اختلال در تولید خون سالم شوند. همینطور سلامت معده در این فرایند نقش مهمی ایفا می کند. معده اولین جایگاه هضم غذا بعد از دهان است و اگر هضم اولیه در معده به درستی انجام نشود، حتی بهترین غذاها نیز نمی توانند در کبد به خون سالم تبدیل شوند. بعد از هضم معدوی، مواد غذایی به روده و سپس به کبد می رسند و در این مرحله به اخلاط چهارگانه یعنی صفرا، سودا، بلغم و خون تبدیل می شوند. رعایت تغذیه سالم، پیش گیری از اضافه وزن و توجه به سلامت معده و دستگاه گوارش می تواند در پیش گیری از بروز کبد چرب و دیگر بیماریهای در رابطه با این عضو حیاتی بدن نقش مؤثری داشته باشد.
منظور از کبد چرب غیرالکلی چیست؟
ارشادی فر: کبد چرب یکی از شایع ترین بیماریهای مزمن کبدی است که امروزه در ایران و جهان روندی رو به افزایش دارد. این بیماری بخصوص در نوع غیرالکلی خود بدون مصرف الکل یا داروهای خاص رخ می دهد و به سبب تجمع چربی در سلول های کبدی ایجاد می شود. همینطور کبد نقش اصلی در تولید اخلاط چهارگانه (صفرا، سودا، بلغم و خون) دارد. این اخلاط در صورت سلامت کبد به خون وارد شده و به سلول های مختلف بدن می رسند. در صورتیکه غذا ناسالم باشد یا معده و کبد ضعیف عمل کنند، کیفیت خون مبتلا به اختلال می شود. ازاین رو رعایت اصول تغذیه ای و سلامت دستگاه گوارش، اهمیت ویژه ای در حفظ کارکرد صحیح کبد دارد. مصرف بی رویه ادویه های بسیار گرم مانند زنجبیل و فلفل می تواند حرارت کبد را افزایش داده و به بدن صدمه برساند. افزایش حرارت کبد امکان دارد منجر به تولید مواد زائد یا سوخته در بدن شود که برای سلول ها مضر است.
علائم اولیه کبد چرب چیست؟
ارشادی فر: ضعف کبد و ابتلاء به کبد چرب می تواند با نشانه های مختلفی همراه باشد، شایع ترین علامت این بیماری خستگی مداوم اما علامت های دیگری شامل کاهش اشتها و حالت تهوع، بی حالی و رنجوری، تیرگی ادرار و بی رنگی مدفوع، نفخ و درد شکم و تغییرات پوستی مانند لکه ها، خال ها و جوش صورت را نیز شامل می شود. با پیشرفت بیماری، رسوب چربی در سلول های کبدی منجر به صدمه جدی و سفتی بافت کبد می شود که به آن سیروز کبدی می گویند؛ سیروز در مراحل پیشرفته می تواند تنها با پیوند کبد درمان گردد.
آیا مشکلات کبدی علایم احتمالی نیز دارد؟
ارشادی فر: مشکلات کبد و کبد چرب می توانند با علائمی چون اضافه وزن مقاوم، کلسترول و فشار خون بالا، اختلالات گوارشی، یبوست یا اسهال، آلرژی، کاهش بینایی، اختلالات قاعدگی، کاهش میل جنسی، اختلال خواب، افسردگی، ضعف حافظه و سرماخوردگی های مکرر بروز کنند.
علل بروز کبد چرب غیرالکلی چیست؟
ارشادی فر: باآنکه مصرف الکل یکی از علل شناخته شده برای کبد چرب است، اما شایع ترین نوع این بیماری، کبد چرب غیرالکلی است. تحقیقات نشان داده است مصرف زیاد کربوهیدرات ها و شیرینی ها بیشتر از چربی ها در ایجاد این بیماری نقش دارند. مصرف مداوم نان سفید، برنج، سیب زمینی و شیرینی جات می تواند زمینه ساز بروز کبد چرب باشد.
علل ایجاد کبد چرب چیست؟
ارشادی فر: مصرف آب سرد در زمان های نامناسب همچون حین غذا، بامداد ناشتا، فورا بعد از ورزش، بعد از رابطه جنسی یا نیمه شب می تواند عملکرد کبد را مختل کرده و در طولانی مدت زمینه بروز کبد چرب را فراهم آورد. بنابراین سفارش می شود مصرف آب، بخصوص آب سرد، در این زمان ها محدود شود. کبد چرب غیرالکلی بیماری ای خاموش اما شایع است که در صورت بی توجهی می تواند به سیروز و نارسایی کبد منجر شود. رعایت رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف کربوهیدرات های ساده، پرهیز از نوشیدن آب سرد در زمان های حساس و توجه به سلامت معده و دستگاه گوارش، از مهم ترین راهکار ها برای پیشگیری و کنترل این بیماری به حساب می آید.
آیا نوشیدن آب سرد بر بروز کبد چرب تاثیر می گذارد؟
ارشادی فر: برخی عادات روزمره مانند نوشیدن آب سرد و یخ دار، استرس مداوم و تغذیه نامناسب می توانند از فاکتورهای مهم ایجاد کبد چرب و ضعف عملکرد کبد باشند. کبد بعنوان یکی از ارگان های اصلی بدن وظیفه تولید خون سالم و اخلاط چهارگانه را بر عهده دارد. اما زمانیکه عادات غذایی و سبک زندگی ناسالم باشند، این عضو حیاتی مبتلا به اختلال می شود.
مضرات آب سرد برای کبد چیست؟
ارشادی فر: مصرف آب بسیار سرد که دمای آن به صورت قابل توجهی کمتر از دمای طبیعی بدن، ۳۷ درجه است، می تواندبه کبد فشار زیادی وارد کند. نوشیدن آب سرد بعد از ورزش، در حالت ناشتا، نیمه شب یا همراه با غذا، به سبب جذب سریع در بدن، فشار زیادی بر کبد وارد کرده و سبب سردی و صدمه به کبد می شود. برای کاهش این صدمه سفارش می شود، در صورتیکه تنها آب سرد در دسترس می باشد، پیش از نوشیدن، آنرا مدتی در دهان نگه دارید تا دمای آن نزدیک به دمای بدن شود.
نقش استرس و بی خوابی در بروز مشکلات کبدی چیست؟
ارشادی فر: استرس های طولانی مدت از دیگر دلایل تأثیرگذار بر ضعف کبد و بروز کبد چرب هستند. علاوه بر این، خواب ناکافی یا دیر خوابیدن در شب تاثیر منفی مستقیمی بر عملکرد کبد گذاشته و احتمال ابتلاء به بیماریهای کبدی را زیاد می کند.
کدام ترکیب نادرست در غذاها بر سلامت کبد تاثیر می گذارد؟
ارشادی فر: مصرف هم زمان غذاهای ناسازگار مانند مخلفات مختلف همراه غذا، سالاد یا سبزیجات خام در کنار غذای پخته، می تواند سبب ایجاد خون ناسالم و فشار مضاعف بر کبد شود. این مساله به اختلال در هضم معده نیز منجر شده و مواد غذایی نیمه هضم شده را وارد کبد می کند؛ همان گونه که پختن نخود و عدس به زمان متفاوت نیاز دارد، ترکیب غذاهای ناهماهنگ نیز روند هضم را مختل کرده و در نهایت بر سلامت کبد اثر منفی می گذارد. رعایت اصول ساده ای مانند پرهیز از نوشیدن آب بسیار سرد، مدیریت استرس، داشتن خواب بموقع و اجتناب از ترکیب مواد غذایی ناسازگار با یکدیگر، می تواند نقش مؤثری در پیش گیری از بروز کبد چرب و حفظ سلامت این عضو حیاتی ایفا کند.
درمان و پیش گیری از کبد چرب چیست؟
ارشادی فر: کبد چرب یکی از بیماریهای شایع است که در صورت پیشرفت می تواند به فیبروز و حتی سیروز کبدی منجر شود. این بیماری علاوه بر علل تغذیه ای، می تواند با بیماریهای دیگر مانند بیماریهای قلبی، کلیوی، تخمدان پلی کیستیک و حتی آپنه خواب همراه باشد. همینطور عواملی چون گرسنگی طولانی مدت، کمبود ویتامین D، کم کاری تیروئید، رسوب آهن یا مس در کبد، هپاتیت، حاملگی و جراحی های لاغری نیز از علل بروز کبد چرب به شمار می روند. از طرف دیگر، برخی داروها نیز می توانند سبب ایجاد کبد چرب ثانویه شوند. داروهایی مانند استامینوفن، دیکلوفناک، داروهای ضد تشنج، داروهای ضد ویروس، استاتین ها (آتورواستاتین)، و برخی آنتی بیوتیک ها همچون کواموکسی کلاو در صورت مصرف طولانی مدت امکان دارد عملکرد کبد را مختل کنند.
اصول درمان کبد چرب در طب ایرانی چیست؟
ارشادی فر: درمان کبد چرب برمبنای اصول حفظ الصحه ممکن است. این اصول شامل خواب بموقع (ترجیحاً پیش از ساعت ۱۰ شب)، پرهیز از مصرف آب سرد و نوشیدنی های خنک همراه غذا، پرهیز از خوردن سالاد، ماست و مخلفات سنگین همراه وعده اصلی، تغذیه منظم در سه وعده اصلی (صبحانه ۶ تا ۸ صبح، ناهار ۱۲ ظهر و شام تا ۸ شب)، پرهیز از استرس و مدیریت فشارهای روحی و پیش گیری از یبوست و تنظیم دفع روزانه می شود.
چه سفارش های تغذیه ای برای کبد چرب دارید؟
ارشادی فر: طب ایرانی مصرف برخی خوراکی ها و میوه ها را برای بهبود عملکرد کبد شامل انار، آلبالو، عناب، زغال اخته، شاتوت، سیب، انگور و به، کرفس، جعفری، کدو، هویج و کاهو، زرشک (زرشک پلو بشرط عدم ابتلاء به دیابت)، فندق، آب غوره، آب نارنج و آش جو همراه با سبزیجات و همینطور تخم کاسنی آسیاب شده و در صورت نداشتن دیابت با شربت سکنجبین مسل شود، با احتیاط و مدت محدود استفاده از عرقیات گیاهی، سفارش می شود. همینطور زیاده روی در مصرف پسته و برخی مغزها مناسب نمی باشد و باید در حد متعادل مصرف شوند و سفارش می شود مصرف میوه ها با فاصله حداقل دو ساعت از وعده های اصلی صورت گیرد و در هر وعده فقط یک نوع میوه خورده شود.
در سلامت کبد ورزش چه اهمیتی دارد؟
ارشادی فر: ورزش منظم نقش مهمی در بهبود سوخت وساز بدن، افزایش حرارت طبیعی بدن، کمک به هضم بهتر غذا و کاهش رسوب چربی در سلول های کبدی دارد. این کارها می توانند هم در پیش گیری از کبد چرب و هم در کاهش شدت بیماری در مبتلایان مؤثر باشند. رعایت اصول ساده ای همچون تغذیه سالم، پرهیز از عادات غلط غذایی، خواب منظم، ورزش مستمر و مصرف متعادل میوه ها و گیاهان دارویی می تواند علاوه بر پیش گیری از کبد چرب، به بازگشت نسبی این بیماری در ابتدای کار کمک نماید. با این وجود، در صورت پیشرفت بیماری و بروز فیبروز یا سیروز، درمان های تخصصی پزشکی اجتناب ناپذیر خواهد بود. به طور خلاصه، کبد به عنوان بزرگ ترین عضو بدن در سمت راست و بالای شکم، زیر دیافراگم قرار دارد و وزنی حدود یک تا یک و نیم کیلوگرم دارد، این عضو حیاتی با وجود نداشتن عصب در بافت خود، اعصاب گوناگونی در سطح غشا دارد و کیسه صفرا زیر کبد قرار گرفته و بوسیله مجاری صفراوی با کبد ارتباط دارد. برای کاهش این آسیب سفارش می شود، در صورتی که تنها آب سرد در دسترس می باشد، قبل از نوشیدن، آن را مدتی در دهان نگه دارید تا دمای آن نزدیک به دمای بدن شود. همچنین زیاده روی در مصرف پسته و برخی مغزها مناسب نمی باشد و باید در حد متعادل مصرف شوند و سفارش می شود مصرف میوه ها با فاصله حداقل دو ساعت از وعده های اصلی صورت گیرد و در هر وعده فقط یک نوع میوه خورده شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب